خداوند می فرماید:” إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلآئِکَهِ مُرْدِفِینَ “” به خاطر بیاورید زمانی را که از شدت ناراحتی در میدان بدر از پروردگارتان تقاضای کمک کردید و او تقاضای شما را پذیرفت و گفت من شما را با یک هزار فرشته که پشت سر هم فرود می آیند یاری کنیم”[۱]،” وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَی وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ “”ولی خداوند این را تنها برای شادی و اطمینان قلب شما قرارداد و گرنه پیروزی جز از طرف خدا نیست خداوند توانا و حکیم است”[۲].

این آیات به قسمتهای حساسی از جنگ بدر و نعمتهای گوناگونی که خداوند در این صحنه خطرناک نصیب مسلمانان کرد اشاره می کند، تا حس اطاعت و شکر گزاری آنها را بر انگیزد و راه را به سوی پیروزیها و پیشرفتهای آینده را در برابر آنها بگشاید.

در این آیات خداوند به یاری فرشتگان اشاره کرده می فرماید:”به خاطر بیاورید زمانی را که از شدت وحشت و اضطراب که از کثرت نفرات دشمن و فزونی تجهیزات جنگی آنها برای شما پیش آمده بود، به خدا پناه بردید و دست حاجت به سوی او دراز کردید و از وی تقاضای کمک نمودید”” إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ”.

در پاره ای از روایات آمده که پیامبر صلی الله علیه و آله نیز با مسلمانها در استغاثه و یاری طلبیدن از خداوند هم صدا بود ، دست خود را به سوی آسمان بلند کرده بود و عرضه می داشت : خداوندا وعده ای را که به من داده ای محقق بخش ، پروردگارا اگر این گروه مومنان نابود شوند پرستش تو از روی زمین بر چیده خواهد شد ،و آنقدر پیامبر صلی الله علیه و آله و به این استغاثه و دعا ادامه داد که عبا از دوشش به زمین افتاد[۳]. در این هنگام ” خداوند تقاضای شما را پذیرفت و فرمود: من شما را با یک هزار نفر از فرشتگان که پشت سر هم فرود می آیند ، کمک و یاری میکنم”” فَاسْتَجَابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلآئِکَهِ مُرْدِفِینَ” .

“مردفین” از متده ” ارداف” به معنی پشت سر هم قرار گرفتن است ،بنابر این مفهوم این کلمه این میشود که فرشتگان پشت سر یکدیگر برای یاری مسلمانان فرود آمدند. این احتمال نیز در معنی این آیه داده شده است که منظور این است که این گروه هزار نفری گروه های متعدد دیگری را پشت سر داشتند و به این ترتیب با آیه ۱۲۴ سوره آل عمران که می گوید پیامبر به مومنان گفت:” آیا کافی نیست که خداوند شما را با سه هزار نفر فرشتگان یاری کند” تطبیف می نماید.

ولی ظاهر این است که عدد فرشتگان در بدر یک هزار نفر بوده است و مردفین صفت آن یکهزار نفر است، و آیه سوره آل عمران وعده ای بوده است به مسلمانان که حتی اگر لازم شود خداوند عدد بیشتری را به یاری شما می فرستد. سپس برای اینکه کسی خیال نکند پیروزی به دست فرشتگان و مانند آنها است، می گوید:” خداوند این کار را فقط برای بشارت و اطمینان قلب شما قرار داد “” وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَی وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ ” وگر نه پیروزی جز از ناحیه خداوند نیست و ما فوق همه این اسباب ظاهری و باطنی اراده و مشیت اوست” وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللّهِ “

[۱] انفال – ۹

[۲] انفال – ۱۰

[۳] مجمع البیان ذیل آیه ۹ سوره انفال

مطالعه بیشتر:

فرشتگان (قسمت اول)

 چهار فرشته مقرب (قسمت دوم)

ملک الموت (قسمت سوم)

جبرئیل یا روح خدا (قسمت پنجم)

صفات فرشتگان (قسمت ششم)

هاروت و ماروت (قسمت هفتم)

بارگذاری فایل BGL دیکشنری Babylon برای آشنایی با فرشتگان (قسمت هشتم)

رقیب و عتید (قسمت نهم)

آیا فرشتگان مونث هستند؟ (قسمت دهم)

آیا هنگامی که فرشته مرگ به خانه‏ ای درآمد، از آمدن او آگاه می‏شوی؟ آیا هنگامی که یکی را قبض روح می‏کند او را می‏بینی؟ بچه را چگونه در شکم مادر می‏میراند؟ آیا از راه اندام مادر وارد می‏شود؟ یا روح به اجازه خداوند به سوی او می‏ آید؟ یا همراه کودک در شکم مادر به سر می‏برد؟ آن کسی که آفریده‏ای چون خود را نتواند توصیف کند. چگونه می‏تواند خدای خویش را توصیف نماید؟[۱]

گروهی از فرشتگان ، فرشتگان قبض ارواحند که در آیات ۲۸ و ۳۳ سوره نحل و بعضی دیگر از آیات قرآن به آنها اشاره شده است ، و در راس آنها ” ملک الموت” قرار دارد.

احادیث زیادی در این زمینه ، نقل شده که اشاره به بعضی از آنها از جهاتی لازم به نظر می رسد:

در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله می خوانیم که فرمود :”الامراض و الاوجاع کلها برید الموت و رسل الموت!فاذا حان الاجل اتی ملک الموت بنفسه فقال یا ایها العبد! کم خبر بعد خبر؟ و کم رسول؟ و کم برید بعد برید؟ انا الخبر الذی لیس بعدی خبر!”” بیماریها و دردها همگی قاصدان مرگ و فرستادگان او هستند، هنگامی که عمر انسان به سر میرسد، فرشته مرگ می آید(او از دیدن فرشته مرگ وحشت می کند و آن را بی مقدمه می پندارد ولی) او می گوید: ای بنده خدا چه اندازه خبر بعد از خبر و رسول بعد از رسول و پیک بعد از پیک برای تو فرستادم؟ اما من آخرین خبرم و بعد از من خبری نیست!” “سپس می گوید: دعوت پروردگارت را اجابت کن خواه از روی میل و خواه از روی اکراه” و هنگامی که فرشته مرگ قبض روح می کند فریاد بستگان بلند می شود و او را صدا می زند” علی من تصرخون؟وعلی من تبکون؟فوالله ما ظلمت له اجلا و لا اکلت له رزقا بل دعاه ربه””بر چه کسی فریاد می کشید؟ و برای چه کسی اشک می ریزید؟ به خدا سوگند وقت او به پایان رسیده بود،و تمام روزی خود را دریافت داشته بود، پروردگارش از او دعوت کرد و او دعوت حق را اجابت نمود” “فلبیک الباکی علی نفسه ، و ان لی فیکم عودات و عودات حتی لا ابقی فیکم احداً” “اگر می خواهید گریه کنید بر خویشتن بگریید! من باز هم کراراً به میان شما می آیم !تا یکنفر از شما را باقی نگذارم”[۲]

در حدیث دیگری از امام باقر علیه السلام می خوانیم که پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله برای عیادت مردی از انصار به خانه او آمد فرشته مرگ را بالای سر او دید، رسول الله فرمود: با این دوست من با مدارا و لطف رفتار کن چرا که او مردی با ایمان است، عرض کرد ای محمد! بشارت بر تو باد که من نسبت به همه مؤمنان با محبتم و بدان ای محمد صلی الله علیه و اله به هنگام قبض روح بعضی از فرزندان آدم ، خانواده او فریاد می کشند، من در کنار خانه می ایستم ، می گویم من گناهی ندارم (عمر او پایان یافته بود) من باز کراراً به میان شما بر می گردم × بهوش باشید به هوش!

سپس می افزاید:” ما خلق الله من اهل بیت مدر و لاشعر و لاوبر، فی بر و لا بحر الا و انا اتصفحهم فی کل یوم و لیله خمس مرات حتی انی لاعرف بصغیرهم و کبیرهم منهم بانفسهم” “خدا هیچ انسانی را از ساکنان شهر و بیابان ،خانه و خیمه، در خشکی و دریا، نیافرید، مگر اینکه من در هر شبانه روز پنج بار دقیقا به آنها نگاه می کنم تا آنجا که من صغیر و کبیر آنها را بهتر از خودشان می شناسم”[۳]

روایات دیگری نیز به همین مضمون در منابع مختلف اسلامی آمده است که مطالعه مجموع آنها هشداری است برای همه انسانها که بدانند میان آنها و مرگ فاصله زیادی نیست! و در یک لحظه کوتاه ممکن است همه چیز به پایان گیرد.

[۱] – خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه

[۲] تفسیر نور الثقلین جلد ۴ صفحه ۲۳۵

[۳] تفسیر در المنثور طبق نقل المیزان جلد ۱۶ صفحه ۲۶۷

مطالعه بیشتر:

فرشتگان (قسمت اول)

 چهار فرشته مقرب (قسمت دوم)

فرشتگان و جنگ بدر (قسمت چهارم)

جبرئیل یا روح خدا (قسمت پنجم)

صفات فرشتگان (قسمت ششم)

هاروت و ماروت (قسمت هفتم)

بارگذاری فایل BGL دیکشنری Babylon برای آشنایی با فرشتگان (قسمت هشتم)

رقیب و عتید (قسمت نهم)

آیا فرشتگان مونث هستند؟ (قسمت دهم)

نام جبریل و میکال در ایات قرآن مجید بارها آمده است و از همین آیات استفاده می شود که هر دو از فرشتگان بزرگ و مقرب خدایند ،در تلفظات معمولی مسلمین جبرئیل و میکائیل هر دو با همزه و یاء تلفظ می شوند ولی در متن قرآن تنها به صورت جبریل و میکال آمده است جمعی عقیده دارند که جبریل لفظی است عبرانی و اصل جبرئیل به معنی مرد خدا یا قوت خدا است، به موجب آیات ۹۷ و ۹۸ سوره بقره جبرئیل پیک وحی خدا بر پیامبر و نازل کننده قرآن بر قلب پاک او بوده است، در حالی که در سوره نحل آیه ۱۰۲ واسطه وحی ” روح القدس” معرفی شده

در سوره شعرا آیه ۱۹۱ می خوانیم قرآن را روح الامین برای آن حضرت آورده ،ولی همانگونه که مفسران تصریح کرده  اند منظور از روح القدس و روح الامین همان جبرئیل است.

در کتب اسلامی معمولا چهار فرشته مقرب الهی را جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل  شمرده اند که در میان آنها جبرئیل از همه برتر است .در منابع یهود نیز سخن از جبریل و میکال آمده است.

مطالعه بیشتر:

فرشتگان (قسمت اول)

 ملک الموت (قسمت سوم)

فرشتگان و جنگ بدر (قسمت چهارم)

جبرئیل یا روح خدا (قسمت پنجم)

صفات فرشتگان (قسمت ششم)

هاروت و ماروت (قسمت هفتم)

بارگذاری فایل BGL دیکشنری Babylon برای آشنایی با فرشتگان (قسمت هشتم)

رقیب و عتید (قسمت نهم)

آیا فرشتگان مونث هستند؟ (قسمت دهم)