در این چند روز اخیر مباحث زیادی پیرامون گم شدن یک دکل نفتی در رسانه ها و خبرگزاری ها مطرح شده است، فارغ از مسائل سیاسی، نظارت و بازرسی که البته تمام این مباحث به انضمام بحث های حقوقی در هم تنیده محسوب می گردند، در این نوشتار تنها به صورت مختصر و از نگاه حقوق بین الملل به این موضوع نگریسته ایم که امید است مورد عنایت واقع گردد.

در تاریخ ۱۳۹۱/۴/۶ قرارداد خرید یک دستگاه دکل حفاری ساخت کشور آرژانتین از شرکت Dean International Trading S.A. توسط آقای «ع ط م»، مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی ایران به قیمت ۸۷ میلیون دلار امضا می‌شود. در خرید دکل مذکور، مفاد آیین‌نامه معاملات شرکت دائر بر اخذ مصوبه معاملات و نحوه خرید و قیمت‌گذاری و انتقال به فروشنده رعایت نشده است. همچنین نحوه انتخاب فروشنده و تعیین قیمت و ارزیابی مبیع کاملاً نامشخص است.

خرید این دکل و پرداخت وجه بابت آن بدون دریافت ضمانت‌های قانونی لازم صورت گرفته است. هیچ تضمینی بابت وجوه پرداختی به فروشنده از وی اخذ نشده است. فقط در زمان پرداخت «پیش پرداخت» یک فقره چک معادل مبلغ پیش پرداخت به صورت درهم از شخص ثالث (Dean Legal Consutancy) که هویت و موجودیت مؤسسه مزبور و اعتبار چک‌های یاد شده مورد تردید بوده، دریافت شد. این موضوع صراحتاً توسط واحد حقوقی در زمان عقد قرارداد به مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی تذکر داده شده و اصولاً معلوم نیست که ارتباط بین شرکت ضامن با مورد معامله چیست؟
از دیگر اشکالات این قرارداد این است که برخلاف مفاد آیین‌نامه معاملات شرکت تأسیسات دریایی و برخلاف قواعد بدیهی در قراردادهای تجاری و پیمانکاری، هیچ گونه تضمینی بابت حسن انجام تعهدات در قرارداد ذکر نشده و در نتیجه از فروشنده نیز اخذ نشده است. در حالی که مدیریت امور حقوقی شرکت تأسیسات دریایی در بررسی پیش‌نویس این قرارداد، ایرادات متعددی به قرارداد وارد نموده و در جهت اصلاح مفاد قرارداد مراتب را به مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی اعلام می‌کند، قرارداد بدون هیچ گونه تغییری و برخلاف رویه، بدون اخذ تأییدیه از مدیر امور حقوقی و مدیریت امور مالی، از سوی مدیرعامل امضا و بین طرفین مبادله می‌شود.
پرداخت تمام وجه قرارداد، قبل از تحویل گرفتن دکل
پس از آنکه در تاریخ ۶/۴/۱۳۹۱ (۲۷/۶/۲۰۱۲) قرارداد خرید یک دستگاه دکل حفاری از شرکت .Dean International Trading S.A توسط آقای «ع ط م»، مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی ایران به قیمت ۸۷ میلیون دلار امضا می‌شود، نامبرده به سرعت دستور پرداخت وجوه آن را صادر می‌کند. در این راستا در تاریخ ۲۵/۴/۱۳۹۱ (۱۵/۷/۲۰۱۲)، بنا به دستور مشارالیه مبلغ ۰۰۰/۸۵۸/۶۳ درهم امارات (معادل ۲۰ درصد مبلغ قرار داد یعنی ۰۰۰/۴۰۰/۱۷ دلار) به حساب معرفی شده از سوی فروشنده پرداخت می‌گردد.
متعاقباً در تاریخ ۵/۱۰/۱۳۹۱ (۲۵/۱۲/۲۰۱۲) بنا به دستور مدیرعامل وقت شرکت، مبلغ ۸۰۷/۷۸۵/۳۰ یورو، معادل ۴۰ میلیون دلار از طریق شرکت نیکو به حساب شرکت CPTDC نزد Kunlun Bank چین واریز می‌شود. در سومین مورد مجدداً بنا به دستور مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی، مبلغ ۰۴۹/۱۰۶/۲۲ یورو، (معادل ۰۰۰/۶۰۰/۲۹ دلار) در تاریخ ۲۴/۱۱/۱۳۹۱ (۱۲/۲/۲۰۱۳) به حساب شرکت CPTDC از شرکت‌های زیر مجموعه شرکت‌های CNPC واریز می‌شود. بدین ترتیب طی سه مرحله کل مبلغ قرار داد به شرکت‌های دیگری غیر از شرکت فروشنده پرداخت می‌شود. اما با وجود پرداخت تمام مبلغ قرارداد و با وجود آنکه قرارداد صد روزه بوده، دکل تحویل داده نشد. اما عجیب‌ترین اتفاق در این پرونده این است که همزمان با انعقاد قرارداد، رسید تحویل دکل از سوی فروشنده، توسط مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی ایران امضا و به فروشنده تحویل داده می‌شود!
شرکتی که صرفاً برای این قرارداد تأسیس شده بود!
براساس مستندات به دست آمده شرکت Dean (فروشنده دکل)،‌ تنها ۲۲ روز قبل از انعقاد قرارداد با شرکت تأسیسات دریایی در جزیره ویرجینیای انگلیس تأسیس و به ثبت‌‌‌ رسیده است و هیچ سابقه اجرایی در انعقاد و مدیریت قراردادهای حوزه بالادستی و خرید دکل نداشته است. شرکت Dean دکل مورد بحث را از شرکت (GSP ثبت شده در مالتا) دو روز قبل از انعقاد قرارداد با تأسیسات دریایی به مبلغ ۶۶ میلیون دلار خریداری می‌کند.
اما به دلیل تأخیر پرداخت‌ها توسط شرکت Dean، مالک اولیه دکل یعنی شرکت GSP در تاریخ ۱۳/۹/۱۳۹۱ (۳/۱۲/۲۰۱۲) فسخ معامله را اعلام می‌کند. با این حال پس از این تاریخ به دستور مدیر عامل وقت شرکت تأسیسات دریایی؛ آقای «ع ط م» مبلغ ۷۵ میلیون دلار به بهانه واریز به حساب شرکت Dean به حساب شرکت CPTDC واریز می‌شود.
از دیگر نکات جالب توجه این که در زمان انعقاد قرارداد خرید دکل، خریدار (شرکت تأسیسات دریایی) هیچ سند و مدرکی دال بر اینکه فروشنده (شرکت Dean) مالک دکل بوده، اخذ نکرده است زیرا فروشنده در زمان عقد قرارداد و اصلاً در هیچ زمانی، مالک دکل نبوده است!
واریز وجه به حساب شخصی «عمر کامل آل سواد!»
از آنجایی که حسب مفاد قرارداد، پرداخت باقیمانده مبلغ قرارداد (۸۰ درصد) با انتقال مالکیت قانونی و تحویل دکل در محل مورد توافق (ترکیه) حداکثر طی مدت ۱۰۰ روز پس از واریز پیش‌پرداخت بوده، لذا با توجه به محقق نشدن شرایط یادشده نباید وجوه مذکور به حساب فروشنده واریز شود زیرا به موجب مفاد قرارداد ۸۰ درصد باقیمانده باید در مقابل انتقال مالکیت قانونی دکل و تحویل فیزیکی آن پرداخت می‌شد.
این در حالی است که قرارداد مابین Dean و GSP قبل از واریز ۸۰ درصد در تاریخ ۱۳/۹/۱۳۹۱ (۳/۱۲/۲۰۱۲) فسخ شده بود. لازم به ذکر است که بدون آنکه فروشنده (شرکت Dean) درخواست مابقی مبلغ قرارداد را از خریدار (شرکت تأسیسات دریایی) کرده باشد وجوه مذکور بنا به دستور شخص آقای «ع ط م» (مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی) به حساب معرفی شده از سوی مدیرعامل شرکت Dean (آقای عمر کامل آل سواد) واریز شده است. متن دستور پرداخت مبلغ ۴۰ میلیون دلار از مبلغ مورد بحث، توسط آقای «م ش»، مشاور مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی و طی یک ایمیل برای مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی ارسال شده و مدیرعامل وقت نیز عیناً همان متن را به عنوان دستور پرداختی عملیاتی می‌کند.
با وجود اینکه شرکت Dean بر اساس مفاد قرارداد قادر به تحویل مبیع (دکل) و انتقال اسناد مالکیت در مهلت مقرر نبوده، مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی به جای فسخ قرارداد و اخذ خسارت از فروشنده، اقدام به واریز تتمه ثمن معامله به حساب شخصی مدیرعامل شرکت فروشنده (آقای عمر کامل آل سواد) می‌کند!
پنهان کردن وقایع از هیأت مدیره
در طول این مدت مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی، گزارشی از رویدادها و وقایع ذکر شده در اختیار هیأت مدیره قرار نمی‌دهد و صرفاً به مطالبه از سهامداران درخصوص پرداخت وجه خرید دکل، اکتفا می‌کند. لذا هیچ‌گونه مصوبه‌ای دال بر خرید، نحوه خرید، تعیین قیمت و تأیید فروشنده از سوی هیأت مدیره وجود ندارد. فقط مصوبه‌ای در جهت تأمین نقدینگی از هیأت مدیره اخذ شده و در آن نیز اعلام گردیده که دکل حفاری از شرکت ترکیه‌ای خریداری می‌شود، در حالی که این دکل ساخت آرژانتین و متعلق به شرکت GSP بوده و تنها محل تحویل دکل کشور ترکیه بوده است!

برگرفته از روزنامه ایران