عوامل مؤثر در وحدت و اتحاد از نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام

زمان مطالعه: 3 دقیقه

مردم 

۱ –  حضرت  علی علیه السلام در این خصوص می‌فرماید: « فان الله سبحانه بعث محمداً صلی الله علیه و آله تدیراً للعالمین، و مهینا علی المرسلین فلما مضی صلی الله علیه و آله تنازع المسلمون الامرین بعده » خداوند سبحان محمد (ص) را فرستاد تا مردم جهان را بیم دهد و گواه بر پیامبران باشد، چون رسول الله (ص) درگذشت مسلمانان در امر خلافت به نزاع پرداختند.

 ۲ –  حضرت  علی علیه السلام در ضمن خطبه‌ای می‌فرماید: من در میان مردمی گرفتار شده‌ام که نه فرمانم را اطاعت می کنند و نه دعوتم را اجابت می نمایند. ای بی پدران در یاری کردن پروردگارتان منتظر چه هستید. سپس می فرماید: «اما دین یجمعکم ولا حمیه تحمشکم ؟» شما نه دین دارید که به رابطه آن گرد هم جمع شوید؟ و نه تعصب و غیرتی که به انگیزه آن بر دشمن بتازید. می‌بینیم که حضرت علیه السلام دین را یکی از محورهای وحدت و یکپارچگی می‌داند و آن را عامل وحدت می شمارد.

 ۳ – کتاب و قانون مدون الهی

 ۴ – امام و رهبر از مصادیق بارز وحدت مضامین است که امت در محور وجودش به هم پیوند می خورند و مردم در گرداگرد شما یکپارچه و هدفمند می شوند. حضرت علیه السلام در تشریح این موضوع می‌فرماید: « و انما انا قطب الوحی: تدور علی و الا بمکانی، فاذا فارفته استحار مدارها، و اضطرب ثقالها » یعنی: در حالی که واقعیت جز این نیست که من قطب آسیابم، چرخ‌های کشور باید بر محورم هموار بچرخد و من در جای خویش ثابت بمانم. اگر لحظه‌ای جایگاهم را رها کنم، مدارش سرگردان می شود و سنگ زیرین آن به لغزش می گراید. وحدت و برادری در میان قبایل کینه توز عرب اهمیت موضوع فوق از نظر دانشمندان و مورخان حتی دانشمندان و مورخان مسلمان مخفی نمانده و همگی با اعجاب فراوان از آن یاد کرده‌اند. به عنوان نمونه: (جان دیون پورت) دانشمند معروف انگلیسی می نویسد: «محمد (ص) یک نفر عرب ساده، قبایل پراکنده کوچک و برهنه و گرسنه کشور خودش را مبدل به یک جامعه فشرده و با انضباط نمود و در میان ملل روی زمین آنها را با صفات و اخلاق تازه‌ای معرفی کرد و در کمتر از سی سال، طرز و روش امپراطور قسطنطنیه را مغلوب کرد و سلاطین ایران را از بین برد. سوریه و بین النهرین و مصر را تسخیر کردو دامنه فتوحاتش را از اقیانوس اطلس تا کرانه دریای خزر تا رود سیحون بسط داد .» توماس کارل می‌گوید: «خداوند، عرب را به وسیله اسلام از تاریکی‌ها به سوی روشنایی‌ها هدایت فرمود، از ملتی خموش که نه صدایی از آن می‌آمد و نه حرکتی از آنان محسوس بود، ملتی به وجود آورد که از گمنامی به سوی شهرت، از سستی به سوی بیداری، از پستی به سوی فراز و از عجز و ناتوانی به سوی نیرومندی سوق داده شده، نورشان از چهار سوی جهان تابید. از اعلان اسلام یک قرن بیشتر نگذشته بود که مسلمانان یک پا در هندوستان و پای دیگر در آندلس نهادند و بالاخره در همین مدت کوتاه اسلام بر نصف دنیا نورافشانی کرد. «دکتر گوستاولوبون» به این حقیقت این چنین اعتراف کرده است: «تا زمانی این حادثه حیرت انگیز یعنی زمان (اسلام) که دفعتاً نژاد عرب را با لباس جهانگیری و خلق معانی به ما نشان داد، هیچ یک از قسمت‌های عربستان نه جزء تاریخ تمدن شمرده می شد و نه از حیث علم یا مذهب نشانی از آن بود .»

 ۵ – عواطف و احساسات از جمله موارد اتحاد خشنودی و رضایتمندی و یا نقطه مقابل آن یعنی خشم و غضب ملت است. حضرت علیه السلام نیز احساسات را از عوامل وحدت بخش یک جامعه شناخته و می‌فرماید: « ایها الناس، انما یجمع الناس الرضا و السخط، و انما عقر ناقه ثمود رجل واحد فعمهم الله بالعذاب لما عموه بالرضا » یعنی: ای مردم، محور اجتماع انبوه مردم خشنودی و خشم است. آری، تنها یک فرد بود که ناقه ثمود را پی کرد اما چون ثمودیان هم کارش را پسندیدند خداوند همه را سزاوار عذاب ساخت. ملاحظه می شود که حضرت علیه السلام خشنودی و خشم را یکی از محورهای اجتماع می‌داند، الحال این اتحاد می تواند در مسیر مثبت و سازنده آن طرح گردد و یا در مسیری که قوم ثمود انتخاب کردند، لذا این سخنی درست نیست که اتحاد و یکپارچگی فقط در جوامع سازنده مطرح است، بلکه با تمسک به همین اتحاد در طول تاریخ قوانینی ضد بشری، مجاز شمرده می شود و نشانگر اثرات منفی وحدت در هر جامعه است. بنتبراین از تاثیرات مؤثر مردم در حفظ حکومت و پیشرفت آن وجود وحدت بین شهروندان است و می تواند از عوامل بسیار مؤثر ترقی باشد.