در تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۳، پرواز شماره ۴۰۳۵ شرکت هواپیمایی زاگرس که با هواپیمای MD83 از تهران به مقصد قشم انجام می‌شد، با یک خطای جدی مواجه شد. کاپیتان هواپیما به اشتباه یک باند فرعی در نزدیکی فرودگاه قشم را به عنوان باند اصلی در نظر گرفته و اقدام به فرود کرد، اما با هشدارهای همکاران و برج مراقبت، فرود اشتباه متوقف شد و هواپیما پس از اجرای فرایند Go Around، به سلامت بر باند اصلی فرودگاه قشم نشست.

🔍 تحلیل حقوقی و علل وقوع حادثه

بر اساس گزارش منتشرشده توسط دفتر بررسی سوانح و حوادث هوایی ایران (AAIB)، موارد زیر به عنوان عوامل مؤثر در وقوع این حادثه شناسایی شده‌اند:

1. خطای خلبان: عدم آگاهی کافی از وجود باند فرعی و عدم رعایت اصول پرواز ابزاری (IFR).
2. ضعف در مدیریت منابع پروازی (CRM): عدم ارتباط مؤثر میان خلبان و کمک‌خلبان و عدم استفاده از مکالمات استاندارد.
3. مشکلات ناوبری: نوسان سیگنال ADF و نقص در استفاده از سیستم FMS.
4. نبود هشدار در نقشه‌های پروازی: نقشه‌های مربوط به فرودگاه قشم، اطلاعات کافی درباره موقعیت باند فرعی ارائه نمی‌کردند.

⚖️ مسئولیت‌های قانونی و مدنی

بر اساس مقررات هوانوردی و اصول مسئولیت مدنی:

• مسئولیت شرکت هواپیمایی: زاگرس ایر موظف است با بازبینی رویه‌ها و آموزش خلبانان، از وقوع مجدد چنین حوادثی جلوگیری کند.
• نقش سازمان هواپیمایی کشوری: تهیه و انتشار نقشه‌های پروازی دقیق‌تر برای جلوگیری از اشتباهات مشابه.
• حقوق مسافران: اگرچه این حادثه خسارت جانی نداشت، اما اضطراب و استرس واردشده بر مسافران می‌تواند مصداق خسارت معنوی باشد. طبق ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی، امکان طرح دعوی برای جبران خسارت وجود دارد.

🚨 اقدامات پیشگیرانه

بر اساس پیشنهادات ارائه‌شده در گزارش، اقدامات زیر برای جلوگیری از حوادث مشابه توصیه شده‌اند:

1. بهبود آموزش خلبانان: ارائه دوره‌های بازآموزی، استفاده از شبیه‌ساز و تأکید بر استفاده صحیح از مکالمات استاندارد.
2. اصلاح نقشه‌های پروازی: اضافه کردن اطلاعات مربوط به باندهای فرعی در نقشه‌های ورود و فرودگاه.
3. ارتقای سطح مدیریت و نظارت: تمرکز بیشتر بر کیفیت ناوگان و فرآیندهای مدیریتی.

✈️ نتیجه‌گیری

این حادثه نشان‌دهنده اهمیت رعایت دقیق اصول هوانوردی و مدیریت منابع انسانی است. همچنین، تأکید بر اصلاح مقررات و افزایش دقت در برنامه‌ریزی پروازها، برای جلوگیری از خطرات مشابه ضروری است.

✅ نظرات شما چیست؟ آیا اقدامات پیشگیرانه پیشنهادشده کافی است؟
#هوانوردی #ایمنی_پرواز #مسئولیت_مدنی #مدیریت_منابع_پروازی

در تاریخ ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳، پرواز شماره IR718 متعلق به ایران‌ایر که با هواپیمای ایرباس A300B4-605R از استانبول به مقصد تهران در حال انجام بود، به دلیل مشاهده دود در کابین و کاکپیت مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه تبریز شد. این حادثه بدون آسیب به مسافران یا هواپیما خاتمه یافت، اما در بررسی‌ها مشخص شد که علت اصلی، شکستگی در بخشی از موتور شماره ۱ بوده است که منجر به نشت روغن به سیستم هوای گرم کابین شده است.
🔍 تحلیل حقوقی و فنی حادثه
بر اساس گزارش نهایی صادره توسط دفتر بررسی سوانح و حوادث هواپیمایی:
علت اصلی: شکستگی در قطعه بلبرینگ موتور شماره ۱ و نشت روغن به سیستم تهویه هوا.
اشتباه در عیب‌یابی: عدم انجام بازرسی دقیق از سیستم هوای موتور، که می‌توانست منبع دود را پیش از پرواز دوم شناسایی کند.
تکرار حادثه: علی‌رغم رفع موقت مشکل پس از اولین فرود اضطراری، در پرواز بعدی نیز دود در کابین مشاهده شد و هواپیما مجبور به بازگشت به تبریز شد.
⚖️ مسئولیت‌های قانونی و مدنی
این حادثه نشان‌دهنده ضرورت رعایت دقیق استانداردهای نگهداری و عملیات پروازی است. طبق مقررات هوانوردی و اصول مسئولیت مدنی:
مسئولیت اپراتور: شرکت هواپیمایی موظف به نظارت بر نگهداری دقیق تجهیزات است.
حقوق مسافران: اگرچه در این حادثه خسارتی به مسافران وارد نشد، اما اضطراب و استرس ناشی از دو فرود اضطراری می‌تواند مصداق خسارت معنوی باشد. مسافران می‌توانند بر اساس ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی درخواست جبران خسارت معنوی را مطرح کنند.
🚨 اقدامات پیشگیرانه
در گزارش، عدم صدور توصیه ایمنی جدید ذکر شده، اما تأکید بر اجرای کامل دستورالعمل‌های نگهداری و عملیات پروازی شده است. پیشنهاد می‌شود:
بازبینی فرآیندهای نگهداری: شناسایی نقاط ضعف و بهبود روند عیب‌یابی.
آموزش مجدد پرسنل: برای افزایش دقت در اجرای دستورالعمل‌های نگهداری و عملیات.
ایجاد پروتکل‌های فوری عیب‌یابی: برای جلوگیری از تأخیر در تشخیص مشکلات مشابه.
✈️ نتیجه‌گیری
این حادثه تأکید دوباره‌ای بر اهمیت رعایت دقیق استانداردهای فنی و نظارتی در هوانوردی است. همچنین، شرکت‌های هواپیمایی باید مسئولیت معنوی خود را در قبال آسایش روانی مسافران جدی بگیرند.
✅ نظرات شما چیست؟ آیا اقدامات انجام‌شده برای پیشگیری از حوادث مشابه کافی است؟

در تاریخ ۲۸ تیر ۱۴۰۳، هواپیمای Avro RJ-100 متعلق به هواپیمایی ماهان، در حین فرود در فرودگاه کرمان دچار حادثه‌ای جدی شد که شامل “برخورد دم هواپیما با باند پروازی” بود. این حادثه که خوشبختانه خسارت جانی نداشت، به آسیب جدی به هواپیما منجر شد و خلبانان مجبور به اجرای فرایند پرواز مجدد (Go Around) شدند.
🔍 تحلیل حقوقی: مسئولیت و امکان مطالبه خسارت معنوی
اگرچه این حادثه منجر به آسیب جسمی برای مسافران نشد، اما به نظر می‌رسد خسارت‌های روحی و معنوی مانند تجربه اضطراب بالا و استرس برای مسافران ایجاد شده باشد. چنین شرایطی در نظام حقوقی ایران مصداق خسارت معنوی است که بر اساس ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی، قابلیت مطالبه از دادگاه صالح را دارد.
⚖️ حقوق مسافران:
مسافران می‌توانند با ارائه شواهدی از تأثیرات روانی این حادثه، درخواست جبران خسارت معنوی کنند. دادگاه نیز می‌تواند با استناد به نظر کارشناسان، مبلغی را به عنوان جبران خسارت تعیین کند.
📋 عوامل مؤثر در وقوع حادثه
بر اساس گزارش منتشرشده:
خطای کمک‌خلبان: در مدیریت فرود و تنظیم سرعت و زاویه هواپیما.
نظارت ناکافی کاپیتان: که تأخیر در اصلاح خطاها را به دنبال داشت.
عدم رعایت دقیق دستورالعمل‌های عملیاتی شرکت (OM): که مسئولیت شرکت هواپیمایی را تقویت می‌کند.
🚨 اقدامات پیشگیرانه
پیشنهادات گزارش برای جلوگیری از حوادث مشابه شامل:
✅ اجرای بازآموزی خلبانان و تأکید بر رعایت دستورالعمل‌های عملیاتی.
✅ استفاده از شبیه‌ساز پرواز برای ارتقای مهارت خلبانان.
✅ نظارت دقیق‌تر بر خلبانان تازه‌ارتقاء‌یافته، به‌ویژه در پروازهای حساس.
✈️ نتیجه‌گیری
این حادثه نه تنها ضرورت رعایت دقیق استانداردها را گوشزد می‌کند، بلکه نشان‌دهنده اهمیت توجه به حقوق مسافران در جبران خسارات معنوی است.
چنین موضوعاتی می‌توانند نقطه آغازی برای شفافیت و ارتقای فرهنگ مسئولیت‌پذیری در صنعت حمل‌ونقل هوایی باشند.
✅ نظرات شما چیست؟ آیا مسافران از حقوق خود در چنین شرایطی آگاه هستند؟