به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران،شهادت کذب از جمله جرایم علیه اجرای عدالت قضایی و از موانع عدالت قضایی می‌باشد.

شاهد که به دادگاه مراجعه می‌کند با اداء شهادت کذب نزد مقامات رسمی دادگاه موجبات تضییع حقوق افراد و جامعه را فراهم می‌نماید جدا از اینکه شهادت بنحو کذب از نظر شرعی حرام و اخلاقی مذموم است.

از قدیم‌الایام تاکنون عمل مذکور جرم‌انگاری شده و مجازات‌هایی بر آن تعیین شده است، لذا ” محمد جعفر نعناکار” کارشناس ارشد حقـوق بین‌الملل و وکیل دادگستری به تمام سوالات باشگاه خبرنگاران در این زمینه پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید.

باشگاه خبرنگاران: شهادت در دادگاه چه معنایی دارد؟

همانگونه که می‌دانید طبق ماده ۱۲۵۸ قانون مدنی ادله اثبات دعوی به ۵ بخش تقسیم می شود که عبارتند از اسناد، اقرار، سوگند، شهادت و امارات، شهادت خبری است که نه به نفع خود و نه به ضرر خبر دهنده است بلکه به نفع و ضرر دیگران است و از این بابت با ادعا و اقرار متفاوت می باشد.

باشگاه خبرنگاران: ادله اثبات دعوی در ارتباط با اصل شهادت چیست؟

طبق قانون آئین دادرسی مدنی در خصوص ادله اثبات دعوی در خصوص دعاوی مدنی که می‌توان به اصل شهادت یا همان گواهی استناد جست عبارتند از: اصل طلاق و اقسام آن و رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیر مالی از قبیل مسلمان بودن ، بلوغ ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص ، وکالت ،‌وصیت که گواهی دو مرد کفایت می‌کند و همچنین دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال می‌باشد از قبیل دِ‌ین ، ثمن مبیع ، معاملات ، وقف ، اجاره ، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات‌خطائی و شبه عمد که موجب دیه است با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن اثبات‌پذیر است و در خصوص دعاوی که اطلاع بر آنها معمولاً دراختیار زنان است ازقبیل ولادت ، رضاع، بکارت ، عیوب درونی زنان با گواهی چهار زن، دو مرد یا یک مرد‌و دو زن کفایت می‌نماید.

باید دانست قبل از ادای گواهی، دادگاه حرمت گواهی کذب و مسؤولیت مدنی آن و مجازاتی که برای آن مقرر شده است را به گواه خاطر نشان‌می‌سازد. گواهان قبل از ادای گواهی نام و نام‌خانوادگی، شغل، سن و محل اقامت خود را اظهار و سوگند یاد می‌کنند که تمام حقیقت را گفته و غیر از‌حقیقت چیزی اظهار ننمایند.

باشگاه خبرنگاران: شرایط شاهد جهت ادای شهادت چیست؟

البته بدیهی است که تشخیص ارزش و تأثیر گواهی با دادگاه خواهد بود. لذا طبق ماده ۱۵۵ قانون آئیین دادرسی کیفری شاهد باید دارای شرایطی باشد که این شرایط عبارتنمد از بلوغ، عقل، ایمان؛ طهارت مولد، عدالت، عدم انتقاد شخصی برای شهادت یا رفع ضرر از وی، عدم وجود دشمنی‌ دنیوی بین شاهد و طرفین دعوی و عدم اشتغال به تکدی و ولگردی.

باشگاه خبرنگاران: مجازات شاهد دروغگو جیست؟

در خصوص شهادت کذب و مجازات‌های آن باید عنوان نمود که مجازات جرم شهادت دروغ زمانی متصور است که ادای شهادت در دادگاه صالح و نزد مقامات رسمی صورت پذیرفته باشد. همچنین این جرم جزء جرایم مطلق و عمدی است و در صورتی که شاهد به صورت اشتباه به بیان شهادت پرداخته باشد مشمول مجازات نخواهد شد.

باید توجه داشت که در صورتی که بتوان شهادت کذب را در دادگاه صالح اثبات نمود به تبع آن حکمی که بر اساس شهادت شهود صادر گردیده است از اعتبار ساقط می‌شود و در صورتی که محکوم به در زمان صدور رای موجود باشد باید مسترد شود و اگر موجود نباشد شهود باید جبران خسارت نمایند. همچنین مجازات شهادت کذب می‌تواند سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی باشد.

باشگاه خبرنگاران: راهکارهای مقابله با شاهد دروغگو کدام است؟

در خصوص مقابله با شهادت کذب و راه‌های مقابله با آن باید اینگونه بیان نمود که برای جلوگیری از این عمل مذموم و ناشایست می‌بایست در حوزه‌های مختلفی سرمایه گذاری کرد، تربیت حسنه فرزندان از بدو کودکی، راهکارهای جامعه شناختی، ارتقاء بهداشت حقوقی، اطلاع رسانی از مجازات‌ها و اثرات مخرب شهادت دروغ، ترویج راست‌گویی و تخصصی نمودن اخذ شهادت از شهود معرفی شده در دادگاه، ارتقاء علوم و فنون نوین پلیسی و مانند آن بخشی از راهکار هایی است که می‌تواند جلوی بخشی از شهادت‌های دروغ را بگیرد.

البته باید توجه کنیم در جامعه ما به علت نوع فرهنگ، آداب و رسوم و دیدگاه مکتبی و دینی شهادت دروغ در حداقل ممکن است هرچند که گه گاه شاهد اینچنین شهادت‌هایی نیز هستیم اما این وضع به هبچ عنوان نشان دهنده ضعف سیستماتیک نیست بلکه باید کوشید وضعیت سلامت حقوقی را ارتقاء بخشید و این امر به جزء همکاری متخصصین، مسئولین و نهادهای فرهنگی امکان پذیر نخواهد بود.

گفتگو: زهرا اسماعیلی مطلق